ცუდი კვება ახალგაზრდებშიც კი აჩქარებს დაბერებას – რატომ არის ეს პრობლემა?
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი
მოგვწონს თუ არა, ჩვენი კვება პირდაპირ კავშირშია ჯანმრთელობასთან და დღევანდელი ჩვევები ჩვენს მომავალს აყალიბებს. ახალი კვლევა აჩვენებს, რომ არაჯანსაღი საკვების მიღება – სწრაფი კვება, დამუშავებული ხორცი და შაქრიანი სასმელები – არამხოლოდ წონის მატებას ან გულის პრობლემებს იწვევს, არამედ ახალგაზრდებშიც კი აჩქარებს ბიოლოგიურ დაბერებას.
ეს ნიშნავს, რომ თუ 25-30 წლის ასაკშიც არაჯანსაღად ვიკვებებით, ჩვენს ორგანიზმში ცვლილებები ხდება ისე, თითქოს ბევრად უფროსები ვიყოთ. საბედნიეროდ, ამ პროცესის შეჩერება შესაძლებელია სწორი კვებით!
ბიოლოგიური ასაკი და კვების როლი
ბიოლოგიური ასაკი ადამიანის ჯანმრთელობის მაჩვენებელია, რომელიც ორგანიზმის რეალურ მდგომარეობას ასახავს და შეიძლება მნიშვნელოვნად განსხვავდებოდეს პასპორტში ჩაწერილი ასაკისგან. ეს ნიშნავს, რომ ორი 30 წლის ადამიანი შეიძლება აბსოლუტურად განსხვავებულ მდგომარეობაში იყოს – ერთს შეიძლება ჰქონდეს 25 წლის ორგანიზმი, ხოლო მეორეს – 40 წლის.
კვლევების თანახმად, არაჯანსაღი საკვები აჩქარებს უჯრედების დაბერებას. დამუშავებული საკვები, შაქარი და სწრაფი კვება იწვევს ანთებით პროცესებს, ჰორმონალურ დისბალანსს და უჯრედულ სტრესს, რაც ჩვენს სხეულს ნაადრევად აცვეთს. ამასთან, ბოსტნეულით, ხილითა და ჯანსაღი ცხიმებით მდიდარი დიეტა ანელებს დაბერების პროცესს და აუმჯობესებს სხეულის საერთო მდგომარეობას.
რა ხდება, როცა არაჯანსაღად ვიკვებებით?
❌ დამუშავებული ხორცი (სოსისი, ძეხვი, ბეკონი): შეიცავს ნიტრატებს და სხვა ქიმიურ დანამატებს, რომლებიც იწვევს ანთებით პროცესებს და ზრდის ქრონიკული დაავადებების რისკს.
❌ სწრაფი კვება: მაღალია ტრანსცხიმებითა და დამუშავებული ნახშირწყლებით, რაც ორგანიზმში ანთებას და მეტაბოლიზმის დარღვევას იწვევს.
❌ შაქრიანი სასმელები: ხელოვნური დამატკბობლები და დიდი რაოდენობით შაქარი პირდაპირ აჩქარებს უჯრედების დაბერებას და ზრდის დიაბეტის, გულ-სისხლძარღვთა დაავადებებისა და სიმსუქნის რისკს.
ეს პრობლემები მხოლოდ ასაკოვან ადამიანებს არ ეხება – მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ უკვე 20-30 წლის ასაკში არაჯანსაღი კვება გავლენას ახდენს უჯრედების დაბერების პროცესზე და ახალგაზრდებში დიაბეტის, გულის დაავადებებისა და სიმსუქნის რისკს მნიშვნელოვნად ზრდის.
როგორ შეგვიძლია დაბერების პროცესის შენელება? – პროფესორ გიორგი ფხაკაძის რეკომენდაციები
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, რომელიც წლების განმავლობაში მუშაობს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის გაუმჯობესებაზე, გვთავაზობს შემდეგ რჩევებს:
1️⃣ ჩაანაცვლეთ არაჯანსაღი საკვები სასარგებლო პროდუქტებით:
• სწრაფი კვების ნაცვლად, აირჩიეთ ნატურალური ინგრედიენტებით მომზადებული საკვები.
• დამუშავებული ხორცის ნაცვლად მიირთვით ახალი ხორცი, თევზი და ცილებით მდიდარი მცენარეული პროდუქტები.
• ტკბილი გაზიანი სასმელების ნაცვლად დალიეთ წყალი, მცენარეული ჩაი ან ბუნებრივი წვენი დამატკბობლების გარეშე.
2️⃣ კვების ბალანსი და მრავალფეროვნება:
• კვებაში ჩართეთ მეტი ხილი და ბოსტნეული – ისინი მდიდარია ანტიოქსიდანტებით, რომლებიც ორგანიზმს დაბერების პროცესის შენელებაში ეხმარება.
• მოიხმარეთ მეტი თხილეული, ნატურალური ზეთები (როგორიცაა ზეითუნის ზეთი) და ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავები.
3️⃣ შაქრისა და დამუშავებული ნახშირწყლების შემცირება:
• მაღალი გლიკემიური ინდექსის მქონე პროდუქტები (თეთრი პური, ტკბილეული, სწრაფი ნახშირწყლები) ასტიმულირებს ინსულინის დიდი რაოდენობით გამოყოფას, რაც ორგანიზმში ანთებით პროცესებს იწვევს.
• ბუნებრივი ალტერნატივები, როგორიცაა თაფლი და ხილი, ბევრად უკეთესი არჩევანია.
4️⃣ აქტიური ცხოვრების წესი:
• რეგულარული ფიზიკური აქტივობა ხელს უწყობს უჯრედების რეგენერაციას და მეტაბოლიზმის გაუმჯობესებას.
• ყოველდღიური სიარული, სპორტი და სტრესის მართვა (მაგალითად, მედიტაცია) დადებითად აისახება ორგანიზმის ბიოლოგიურ ასაკზე.
5️⃣ ქრონიკული დაავადებების პროფილაქტიკა:
• რეგულარული სამედიცინო შემოწმება, სისხლის წნევის, ქოლესტერინისა და სისხლში შაქრის კონტროლი ხელს უწყობს ჯანმრთელობის შენარჩუნებას.
• ჯანსაღი ცხოვრების წესის დაცვა არა მხოლოდ ზრდის სიცოცხლის ხანგრძლივობას, არამედ აუმჯობესებს მის ხარისხსაც.
სასწრაფოდ საჭიროა ცვლილებები!
„ბევრი ახალგაზრდა საქართველოში არ ფიქრობს კვების გავლენაზე და მხოლოდ წონის კონტროლზე ფოკუსირდება. მაგრამ ახალი კვლევები ცხადყოფს, რომ ჩვენი დღევანდელი კვებითი არჩევანი პირდაპირ განსაზღვრავს მომავალ ჯანმრთელობას. დღეს არაჯანსაღი საკვების ჭამა ნიშნავს, რომ 10-20 წლის შემდეგ გაცილებით რთული ჯანმრთელობის პრობლემები შეიძლება გაჩნდეს. საჭიროა საზოგადოების განათლება და ჯანსაღი არჩევანის პოპულარიზაცია!”, – აცხადებს პროფესორი გიორგი ფხაკაძე.
ჩვენი ორგანიზმის დაბერების პროცესზე გავლენის მოხდენა ჩვენს ხელშია. სწორი კვებით, ფიზიკური აქტივობითა და ჯანსაღი ჩვევებით, შეგვიძლია არა მხოლოდ დავიკლოთ წონა, არამედ შევინარჩუნოთ ახალგაზრდობა და ენერგია წლების განმავლობაში.
გაითვალისწინეთ – რასაც დღეს ჭამთ, ის განსაზღვრავს თქვენს ჯანმრთელობას მომავალში!
წყაროები:
• Neuroscience News. Unhealthy Diet Linked to Faster Biological Aging in Young Adults. ხელმისაწვდომია: https://neurosciencenews.com/diet-youth-aging-28396/ (წვდომა: 30 იანვარი, 2025).
• მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაცია (WHO). Healthy Diet. ხელმისაწვდომია: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/healthy-diet (წვდომა: 30 იანვარი, 2025).
• საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (GEOSTAT). 2024 წლის ჯანმრთელობის სტატისტიკა. ხელმისაწვდომია: https://www.geostat.ge (წვდომა: 30 იანვარი, 2025).
პროფესორის ბიოგრაფია
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე – საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი. ის არის ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის დამოუკიდებელი ანგარიშვალდებულების პანელის ყოფილი წევრი. მას აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე, ჯანდაცვის სფეროში, მათ შორის საავადმყოფოების მართვის, ხარისხის გაუმჯობესების, კომპეტენციის სტანდარტებისა და საერთაშორისო ჯანდაცვის პროექტების განხორციელებაში.
#drpkhakadze #გიორგიფხაკაძე #pitskhelauri #აქხარისხია
გაიგეთ მეტი ჩვენს ტელეგრამ არხზე შემოგვიერთდით ტელეგრამზე: https://t.me/SheniEkimi
მასალის გამოყენების პირობები
