ტრადიციული ლურჯი სუფრა XIX-XX საუკუნეების ქართული ყოფის ერთ-ერთი გამორჩეული და სახასიათო ატრიბუტია, რომელსაც საქართველოში ყველა იყენებდა, განურჩევლად სოციალური ფენისა და სტატუსისა. განსაკუთრებით პოპულარული იყო ლურჯი სუფრები საახალწლო, სააღდგომო ან რაიმე სხვა სადღესასწაულო რიტუალების დროს. ისტორიულად ლურჯი სუფრა წარმოადგენდა ინდიგო საღებავით შეღებილ სელის ან ბამბის ქსოვილს, რომელზეც სხვადასხვა ტიპის დეკორატული გამოსახულება ბეჭდვის განსაკუთრებული ტექნიკით – ნეგატიური დაჩითვით იყო დატანილი: ოსტატი დეკორატიულ კომპოზიციას აწყობდა ცვილით დაფარული, ხეში ნაკვეთი საბეჭდავის მეშვეობით. ამის შემდეგ დაჩითული ქსოვილი ინდიგოში იღებებოდა. დაუჩითავი ქსოვილის ზედაპირი ლურჯ ფერს იღებდა, ხოლო დაჩითული, ცვილით დაფარული ზედაპირი შეუღებავი რჩებოდა, ანუ ბუნებრივ ფერს ინარჩუნებდა. ღებვის შემდეგ ქსოვილს ცვილს აცლიდნენ და ასე რჩებოდა ლურჯი სუფრის ზედაპირზე თეთრი ორნამენტული გამოსახულება.
ლურჯი სუფრა აღმოსავლეთიდან შემოსული ინდიგო საღებავით იღებებოდა “ლილახანებში” და შემდგომ საგანგებო ტექნოლოგიით მუშავდებოდა.
ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმი ლურჯი სუფრების მცირე, მაგრამ ძალზე მნიშვნელოვან კოლექციას ფლობს. კოლექციაში უძველეს ნიმუშებთან ერთად დაცულია მუზეუმის სახელოსნოში 1930-1940-იან წლებში პროფესიონალი მხატვრების მიერ შესრულებული ექსპერიმენტული ნამუშევრები.
ამ კოლექციის ყველაზე ადრეული ნიმუში XIX საუკუნის დასაწყისით თარიღდება. თითქმის კვადრატული ფორმის სუფრის მთავარი ორნამენტული სახე ე.წ. ბუთაა. ოთხი დიდი ზომის ბუთა და მათ შორის ჩასმული ჩიტები კომპოზიციის ცენტრს ქმნიან, რომლის გარშემო მთელი ზედაპირი რომბებისა და ვარდულების მოტივებით არის შევსებული. კომპოზიციის ცენტრს გარს შემოუყვება ორნამენტული ოლე, რომელიც ასევე ბუთების რიგისგან შედგება. სუფრა ბამბის თხელ ქსოვილზეა დაბეჭდილი და ტრადიციისამებრ ინდიგოს საღებავითაა შეღებილი.
ქართული ლურჯი სუფრის ტიპური ფერები მხოლოდ ლურჯი და თეთრია, უფრო ზუსტად კი – თეთრი ორნამენტების კომპოზიცია ლურჯ ფონზე. ბეჭდვის ეს მეთოდი საქართველოში აღმოსავლეთიდან, კერძოდ კი ინდოეთიდან და ირანიდან უნდა გავრცელებულიყო. ამ ტექნიკით საქართველოში მხოლოდ ლურჯ სუფრებს აკეთებდნენ. ლურჯი სუფრები ძირითადად ბამბის იყო, თუმცა არსებობდა სელის ქსოვილზე დაბეჭდილი სუფრებიც. ბამბის ქსოვილის სუფრები თეთრისა და ლურჯის განსაკუთრებული კონტრასტით გამოირჩევა, ვინაიდან ბამბის ბოჭკო უფრო ადვილად იღებს ინდიგო ფერს.
2017 წლიდან ქართულ ლურჯ სუფრას იუნესკოს მატერიალური ძეგლის სტატუსი აქვს.
#drpkhakadze #gochadze #shenisupra
მასალის გამოყენების პირობები
