მჭადი ქართული სამზარეულოს ერთ-ერთი ძირითადი ცომეულია. თითქოს განსაკუთრებული არაფერია – მჭადი სიმინდის ფქვილითა და წყლით იზილება, მაგრამ მისი გამოცხობის სხვადასხვა წესი არსებობს.
ერთ-ერთი ქვის კეცის მჭადია. ქვის კეცს გაახურებდნენ, ზედ მცენარის ფოთლებს დააფენდნენ (ფოთოლი შეიძლებოდა ყოფილიყო კაკლის, შქერის, თხმელის, ბლის, მაგრამ ყველაზე გემრიელი ნეშოს ფოთოლში ცხვებოდა), ცომის გუნდას შუაში დაასკუპებდნენ, მერე სველი ხელით, ისე, რომ ცომის კიდეები არ დაბზარულიყო, გააბრტყელებდნენ, თავზე ისევ ფოთლებს დააფენდნენ, თუნუქის ფირფიტას დაადებდნენ, ზედ ნაკვერჩხალს დააყრიდნენ და ასე აცხობდნენ.
არსებობს კელამიდების მჭადი. კელამიდები პატარა, თიხის კეცებია. ერთდროულად რამდენიმეს გაახურებენ, ფოთლებს ჩააფენენ, შიგ თხელ მჭადებს ჩააკრავენ, კეცებს ერთმანეთზე დააწყობენ და ნაკვერჩხლებიან თუნუქს ბოლო კეცს დააფარებენ. ამ წესით კეცი კეცს ახურებს და რამდენიმე მჭადი ერთად ცხვება.
მჭადს ღადარშიც აცხობდნენ. ღადარი ის ადგილია, სადაც ცეცხლი ინთება. შეშა კარგად რომ ჩანავლდებოდა, ნაკვერჩხლებს გაანელებდნენ, მჭადის გუნდას ღადარში ჩააგორებდნენ და ზედ ნაცარს წააყრიდნენ. გამომცხვარ მჭადს რომ ამოაგორებდნენ, წყალს გაავლებდნენ, რომ ნაცარი კარგად გაეცილებინათ. ამბობენ, რომ ასეთი მჭადი გამორჩეულად გემრიელი იყო. დღეს ბუხრები თანამედროვე ღუმელებმა შეცვალა, კეცები კი – ტაფებმა, მაგრამ კეცის მჭადი ისევ აქტუალურია.
მჭადის მთავარი საიდუმლო მაინც კარგი ფქვილია. ცომი უნდა მოიზილოს თბილი წყლით და ცოტაოდენი მარილით. როგორც ძველი დიასახლისები იტყოდნენ, მჭადი დიდხანს და ისე უნდა მოიზილოს, რომ თითქმის ხელში გამოცხვეს. ცომი კარგად უნდა შეიკრას და ერთგვაროვანი გახდეს. ბოლო დროს მჭადის მოზელა მინერალური წყლით დაიწყეს, ასე მომზადებული მჭადი ცივიც კი ინარჩუნებს სირბილეს. სადღესასწაულო სუფრებისთვის მჭადებს პატარ-პატარა კვერებად ზეთში წვავენ.
#drpkhakadze #gochadze #shenisupra
მასალის გამოყენების პირობები
