ავადმყოფობის ისტორია და ფიზიკური გასინჯვა
თავდაპირველად ექიმი აგროვებს ინფორმაციას სიმპტომების შესახებ. გულის დაავადებების არსებობაზე მიუთითებს ტკივილი გულმკერდის არეში, ქოშინი, გულის ფრიალის შეგრძნება, ქვედა კიდურებისა და მუცლის შეშუპება.
სხვა, ზოგადი ხასიათის სიმპტომები, როგორიცაა ცხელება, სისუსტე, ადვილად დაღლა, უმადობა, შეუძლოდ ყოფნა ასევე გულის პათოლოგიით შეიძლება იყოს გამოწვეული.
ტკივილი, დაბუჟება, კუნთოვანი სპაზმები დამახასიათებელია პერიფერიული არტერიების დაავადებებისთვის, რომლებიც აზიანებს ზედა კიდურის, წვივის, ტანის სისხლძარღვებს (გარდა კორონარული არტერიებისა).
ამის შემდეგ ექიმი აგროვებს ინფორმაციას გადატანილი ინფექციური დაავადებების, ქიმიურ ნივთიერებებთან შესაძლო კონტაქტის, გამოყენებული მედიკამენტების – მათ შორის აკრძალული წამლების, ალკოჰოლისა და თამბაქოს მოხმარების, საცხოვრებელი გარემოსა და სამუშაო ადგილის თავისებურებების, დასვენებისა და გართობის ჩვევების შესახებ, აგრეთვე, ოჯახის წევრების გულის, სისხლძარღვების ან სხვა რომელიმე დაავადების თაობაზე.
ფიზიკური გასინჯვისას ექიმი აფასებს პაციენტის წონას, გარეგნობის თავისებურებებს, კანის ფერს და ტენიანობას, ძილიანობას და სხვა სიმპტომებს, რომლებიც გულის დაავადების არაპირდაპირი სიმპტომებია. ყურადღება ექცევა პაციენტის განწყობას, საკუთარი ჯანმრთელობის მდგომარეობის მისეულ შეფასებას.
ფიზიკური გასინჯვისას ყურადსაღებია კანის ფერი, ვინაიდან სიფერმკრთალე, კანის მოლურჯო ან მეწამული (ციანოზური) შეფერილობა მიუთითებს ანემიაზე ან არაადეკვატურ სისხლით მომარაგებაზე. ეს იმას ნიშნავს, რომ კანი ვერ იღებს საკმარისი რაოდენობით ჟანგბადს, რაც, თავის მხრივ, ფილტვების დაავადების, გულის უკმარისობის ან ცირკულაციის დარღვევის სხვა მიზეზების შედეგი შეიძლება იყოს.
ექიმი სინჯავს პულსს პერიფერიულ არტერიებზე – კისრის, მხრის, იდაყვის, მაჯის, მუცლისა და საზარდულის, მუხლის, კოჭის და ტერფის არეში სხეულის ორივე ნახევარში სისხლის ნაკადის ადეკვატურობისა და თანაბრობის შესამოწმებლად.
ფიზიკური გასინჯვის დროს ფასდება სხეულის ტემპერატურა და სისხლის არტერიული წნევა. ნორმიდან გადახრა შესაძლოა გულისა ან სისხლძარღვების დაავადების გამოხატულება იყოს.
ექიმი სინჯავს კისრის ვენებს, როდესაც პაციენტი მწოლიარე მდგომარეობაშია და სხეულის ზედა ნაწილი წამოწეული აქვს 45 გრადუსით. კისრის ვენები პირდაპირ უკავშირდება მარჯვენა წინაგულს (გულის ზედა საკანი, რომელიც სხეულიდან იღებს ჟანგბადით ღარიბ სისხლს) და იძლევა ინფორმაციას გულის მარჯვენა ნაწილში შემავალი სისხლის მოცულობისა და წნევის შესახებ.
ფიზიკური გასინჯვის დროს ექიმი თითით აწვება კანს კოჭის, წვივის, ზოგჯერ ზურგის ქვედა მიდამოში, რათა დაადგინოს ქსოვილოვანი სითხის დაგროვების, ანუ შეშუპების არსებობა.
ოფთალმოსკოპი გამოიყენება ბადურის (თვალის კაკლის სინათლის შემგრძნები შრე) სისხლძარღვების შესამოწმებლად. ბადურა ერთადერთი ადგილია, რომლის დათვალიერებისას ექიმს შეუძლია შეაფასოს ვენებისა და არტერიების მდგომარეობა.
ბადურის ხილული დარღვევები დამახასიათებელია მაღალი არტერიული წნევის, დიაბეტის, არტერიოსკლეროზის და გულის სარქვლების ბაქტერიული ინფექციისთვის.
ფიზიკური კვლევის ერთ-ერთი ნაწილი გულმკერდის გამოკვლევაა. ექიმი აფასებს სუნთქვის სიხშირეს და გულმკერდის ექსკურსიას (სუნთქვითი მოძრაობა), გულმკერდზე თითების დაკაკუნებით განსაზღვრავს ფილტვების ჰაერით ავსებას, რაც ნორმაში უნდა იყოს ან სითხის არსებობას, რაც დაავადების მაჩვენებელია. პერკუსია ასევე საშუალებას იძლევა, დადგინდეს გულისა და ფილტვების მფარავი გარსების – პერიკარდიუმისა და პლევრის ფურცლებს შორის სივრცეებში სითხის არსებობა. სტეთოსკოპის საშუალებით ექიმი ისმენს სუნთქვით ხმიანობებს და ადგენს, ხომ არ არის შევიწროებული სასუნთქი გზები. ასევე, სითხის არსებობა ცვლის ფილტვის ნორმალურ ხმიანობას (ხიხინი) და მიუთითებს გულის უკმარისობაზე.
პაციენტის გულმკერდზე ხელის დადებით (პალპაცია) ექიმი განსაზღვრავს იმ ადგილს, სადაც გულისცემა ყველაზე მკაფიოდ Eშეიგრძნობა და ამ გზით ადგენს გულის ზომებს.
სტეთოსკოპით გულის გასინჯვისას (აუსკულტაცია) ექიმს შეუძლია მოისმინოს გულის სარქვლების გახსნითა და დახურვით გამოწვეული ნორმალური ხმიანობები. სარქვლების და გულის სხვა სტრუქტურების ანომალიები იწვევს სისხლის ტურბულენტურ მოძრაობას და, ამის გამო, პათოლოგიურ ხმიანობას, რომელსაც შუილი ეწოდება. ტურბულენტური მოძრაობა აღმოცენდება სისხლის გადინების დროს შევიწროებულ სარქვლებში ან იმ შემთხვევებში, როცა სარქვლები მჭიდროდ არ იხურება. გულის ყველა დაავადება არ იწვევს შუილს და, იმავდროულად, შუილიც ყოველთვის არ არის გულის დაავადების შედეგი. მაგალითად, ფეხმძიმე ქალებში გულზე შუილი ჩნდება სისხლის ნაკადის ფიზიოლოგიურად მომატების გამო. უვნებელი შუილი ბავშვებშიც მოისმინება, ის გულის მცირე ზომის სტრუქტურებში სისხლის სწრაფი მოძრაობის გამო აღმოცენდება. სისხლის ტურბულენტური მოძრაობა აღენიშნება ხანდაზმულ ადამიანებსაც, რაც გულის სისხლძარღვების, სარქვლების ელასტიკურობის დაქვეითებით არის გამოწვეული, არ არის გულის სერიოზული პათოლოგიის ნიშანი. სტეთოსკოპით ექიმს შეუძლია მოისმინოს პათოლოგიურად შეცვლილი სარქვლის გახსნისა და დახურვის ხმიანობები (წკიპურტის მსგავსი ხმიანობა ან ტკაცუნი). გულის უკმარისობის დროს ხშირად მოისმინება გალოპის რიტმი (ცხენის ოთხით ჭენების ხმა), რაც, თავის მხრივ, ერთი ან ორი დამატებითი ტონის გაჩენის შედეგია.
სხეულის ნებისმიერ ნაწილში არტერიებსა და ვენებზე სტეთოსკოპის მოთავსებისას შესაძლებელია სისხლის ტურბულენტური მოძრაობის ხმიანობის მოსმენა. ეს უკანასკნელი შეიძლება გაჩნდეს სისხლძარღვის შევიწროებისას, სისხლის დინების გაძლიერების დროს ან არტერიებსა და ვენებს შორის პათოლოგიური კავშირების (არტერიოვენური ფისტულა) ჩამოყალიბების შედეგად.
ფიზიკური გასინჯვის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ნაწილია მუცლის გასინჯვა. პალპაციით დგინდება ღვიძლის ზომები. ღვიძლის გადიდება მიუთითებს ვენურ სისტემაში სისხლის შეგუბებაზე. მუცლის ღრუში სითხის დაგროვება, რაც მუცლის გარშემოწერილობის გადიდებით გამოიხატება, გულის უკმარისობის ერთ-ერთი ნიშანია. მუცლის პალპაციით ისინჯება მუცლის აორტის პულსაციაც.
შეშუპება, დაბუჟება და კანის ფერის შეცვლა
წყარო: ჯანმრთელობის ენციკლოპედია. მერკის სახელმძღვანელო:
ჯანმრთელობის საშინაო ცნობარი. (გამომცემლობა პალიტრა L)
#datashvil #drpkhakadze #sheniganatleba #sheniambebi #sheniekimi
მასალის გამოყენების პირობები
